ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ - ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Οδηγίες

για τη διδακτέα ύλη και τη διδασκαλία των μαθημάτων

στο Γενικό Λύκειο

Τεύχος Γ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΘΗΝΑ

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Β. ΛΥΚΕΙΟ

1. ΣΚΟΠΟΣ

Η Φυσική Αγωγή στο Λύκειο έχει σκοπό, με τις γυμναστικές, αθλητικές και άλλες κινητικές δραστηριότητες να αναπτύξει ισόρροπα κι αρμονικά τις σωμα­τικές και ψυχικές, και πνευματικές δυνάμεις των μαθητών και να τους καταστή­σει ικανούς να ενταχθούν αρμονικά στο κοινωνικό σύνολο.

Οι επί μέρους στόχοι της Φυσικής Αγωγής είναι:

Βιωματικός

α) Η συνειδητοποίηση της ανάγκης για φυσική άσκηση και άθληση σ' ολόκλη­ρη τη ζωή.

β) Η απόκτηση αθλητικών συνηθειών (χόμπι).

γ) Η καλλιέργεια της αγάπης για τη φύση και για τη ζωή της υπαίθρου.

Βιολογικός-Υγιεινός

α) Η διατήρηση και η βελτίωση των φυσικών-σωματικών ικανοτήτων, που μειώ­νονται εξαιτίας της πολύωρης καθιστικής ζωής των μαθητών.

β) Η διατήρηση και βελτίωση της υγείας και της ευεξίας των μαθητών, καθώς και η βασική σκληραγώγηση του οργανισμού τους.

Κινητικός-Εκφραστικός

α) Η βελτίωση της βασικής τεχνικής ορισμένων αθλημάτων και κινητικών δρα­στηριοτήτων και η εμπέδωση τους με αγώνες ή με άλλες εκδηλώσεις.

β) Η διατήρηση της λαϊκής και ευρύτερης κινητικής παράδοσης (παραδοσιακοί και άλλοι χοροί).

γ) Η καλλιέργεια του αισθητικού κριτηρίου των μαθητών.

Κοινωνικός-Ηθικός

α) Η ανάπτυξη των ψυχικών δυνάμεων (θέληση, υπομονή, επιμονή, θάρρος, αυτοκυριαρχία, αυτοπεποίθηση, αγωνιστικότητα κτλ.).

β) Η ανάπτυξη ηθικών και κοινωνικών αρετών (τιμιότητα στον αγώνα, συνερ­γασία, αλληλεγγύη, ομαδικό πνεύμα, αξιοκρατία, δικαιοσύνη, αυτοπειθαρ­χία, υπευθυνότητα, σεβασμός των αντιπάλων, μετριοφροσύνη, σωστή αντι­μετώπιση της νίκης και της ήττας κτλ.).

γ) Ο περιορισμός των αντικοινωνικών εκδηλώσεων (βία, ύβρεις κ.τ.λ.).

δ) Η ψυχαγωγία των μαθητών με τις αθλητικές και άλλες κινητικές δραστηριό­τητες.

Πνευματικός-Γνωστικός

α) Η πνευματική ανάπτυξη (βελτίωση του νευρικού ιστού, καλλιέργεια και ανάπτυξη της κιναισθητικής ευφυΐας, της ικανότητας προσοχής, αντίληψης, ε­φευρετικότητας, δημιουργίας, οργάνωσης κ.τ.λ.). β) Η απόκτηση γνώσεων σχετικών με τη φυσική αγωγή, όπως π.χ.: των κανο­νισμών, της ολυμπιακής ιδεολογίας και κίνησης, των λαογραφικών στοιχεί­ων, καθώς και των βασικών αρχών της προπονητικής, υγιεινής κ.τ.λ.

2. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ - ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Απ' όλους τους παραπάνω διδακτικούς στόχους, ιδιαίτερη βαρύτητα και έμφαση θα δίνεται: α) Στο βιωματικό, για να αποκτήσουν οι μαθητές αθλητικές συνήθειες (χόμπι). Ο στόχος αυτός υλοποιείται κυρίως με το δικαίωμα που δίνε­ται στους μαθητές να επιλέξουν την κινητική δραστηριότητα που τους αρέσει, β) Στο βιολογικό, για να αναπληρώσουν οι μαθητές την έλλειψη ευκαιριών για κίνηση και σωματική άσκηση, απαραίτητο αντιστάθμισμα στην καθιστική ζωή την οποία επιβάλλουν οι πολλές ώρες παρακολούθησης μαθημάτων και μελέτης. Ο στόχος αυτός υλοποιείται άμεσα με τις δρομικές, αλτικές, δυναμικές διατατικές και άλλες γυμναστικές ασκήσεις, που γίνονται στην αρχή κάθε ωριαίας διδα­σκαλίας (8'-12'), και έμμεσα με το υπόλοιπο κινητικό πρόγραμμα (αθλήματα).

1. Οι μαθητές κάθε τάξης του Λυκείου επιλέγουν ένα άθλημα ή μια κινητική δραστηριότητα της αρεσκείας τους, στα οποία θα επιδίδονται σε ένα ή περισσότερα τρίμηνα.
2. Οι μαθητές που θα επιλέξουν το ίδιο άθλημα ή την ίδια κινητική δραστηριό­τητα θα ενταχθούν σε μία ομάδα. Οι ομάδες που θα δημιουργηθούν - η καθε­μιά με διαφορετικό άθλημα- δεν πρέπει να είναι περισσότερες από τέσσερεις (4), για να είναι όσο το δυνατό αποδοτικότερη η διδασκαλία και η επο­πτεία από τους καθηγητές.
3. Σε περίπτωση που μεγάλος αριθμός μαθητών επιλέξει το ίδιο άθλημα χωρίς να επαρκούν οι εγκαταστάσεις, προτεραιότητα έχουν στο πρώτο τρίμηνο οι μαθητές εκείνοι που θα εκπροσωπήσουν το τμήμα, την τάξη και το σχολείο στο άθλημα αυτό κατά το εσωτερικό διασχολικό πρωτάθλημα.
4. Η ωριαία διδασκαλία περιλαμβάνει:

α) Ασκήσεις φυσικής κατάστασης (δρομικές, αλτικές, δυναμικές, διατατικές κ.ά.), που αποβλέπουν κυρίως στον περιορισμό της υποκινητικότητας των μαθητών.

β) Τεχνική και τακτική ενός αθλήματος (κάθε ομάδα ασκείται σε διαφορετικό

άθλημα επιλογής), γ) Εμπέδωση με αγώνες.

3. ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΚΑΤΑ ΤΑΞΕΙΣ

Πρέπει να σημειωθεί ότι στο Λύκειο έχουμε, κατά κανόνα, εφαρμογή διδαγμένων ήδη θεμάτων από το Γυμνάσιο και όχι διδασκαλία νέων θεμάτων, με την τυπική έννοια της διδασκαλίας, γιατί προέχει ο βιωματικός στόχος (δημιουργία κινητικών συνηθειών) και όχι ο γνωστικός (απόκτηση πολλών και ποικίλων κινη­τικών γνώσεων), που προέχει στο Γυμνάσιο.

Τα αθλήματα και οι κινητικές δραστηριότητες που μπορούν να επιλέξουν οι μαθητές σε κάθε τάξη και τρίμηνο -εφόσον υπάρχουν οι προϋποθέσεις χώρου, εγκαταστάσεων, οργάνων κ.τ.λ.- και που αποτελούν τη διδακτέα-εφαρμοστέα ύλη και των τριών τάξεων του Λυκείου, είναι τα παρακάτω:

Α' ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Βόλεϊ, μπάσκετ, χάντμπολ, ποδόσφαιρο, στίβος, γυμναστική (ενόργανη, ρυθμική, αερόμπικ κ.ά.), χοροί κ.ά.

Είναι δυνατόν να περιληφθούν στον ετήσιο προγραμματισμό και άλλα αθλή­ματα και κινητικές δραστηριότητες π.χ.: άρση βαρών, πάλη, επιτραπέζια αντι­σφαίριση, κολύμβηση, σκι κ.ά., εφόσον υπάρχουν μαθητές που ενδιαφέρονται για την οργάνωση του μαθήματος.

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

Οι μαθητές που θα επιλέξουν ένα άθλημα σε κάποιο τρίμηνο ή και σε ολό­κληρο το έτος θα εξετάζονται στα εξής θέματα κατά άθλημα:

Βόλεϊ

α) Πάσα με τα δάκτυλα και τους πήχεις,

β) Βολή από πάνω (τύπου τένις),

γ) Πτώσεις.

Μπάσκετ

α) Σταμάτημα μετά από ντρίμπλα και στη συνέχεια πίβοτ.

β) Σουτ από στάση (ελεύθερη βολή),

γ) Σουτ από κινητή (μπάσιμο).

Χάντμπολ

α) Βασικό σουτ (από το ύψος του ώμου) από στάση.

β) Σουτ με γονάτιση και πτώση μπροστά.

γ) Βασικό σουτ μετά από δύο-τρία βήματα και άλμα.

Ποδόσφαιρο

α) Σταμάτημα της μπάλας και προώθηση της με το μέσα και έξω μέρος του ποδιού

(κοντρόλ),

β) Κεφαλιά σε στάση,

γ) "Σκαφτό" σουτ.

Στίβος

α) Τεχνική συσπειρωτικής εκκίνησης,

β) Τεχνική άλματος εις μήκος ή τριπλούν,

γ) Τεχνική σφαιροβολίας.

Γυμναστική

α) Απλή κατακόρυφη με στήριξη.

β) Κυβίστηση σε στρώμα ή μια μικρή απλή σειρά ασκήσεων με μπάλα, κορδέλα, στεφάνι, σχοινί κ.ά. (για τις μαθήτριες) και μια μικρή απλή σειρά ελεύθερων ασκήσεων εδάφους (για τους μαθητές).

Χορός

α) Μακελάρικος.

β) Καλαματιανός,

γ) Ένας τοπικός.

Άλλα μαθήματα

Δύο τρία βασικά θέματα από τα αθλήματα τα οποία, παρόλο που δεν περι­λαμβάνονται στο αναλυτικό πρόγραμμα, είτε διδάχτηκαν στο σχολείο είτε επι­δίδονται σε αυτά (εξωσχολικά) οι μαθητές.

Διευκρινιστική σημείωση

α) Οι μαθητές που διάλεξαν ένα κινητικό αντικείμενο σε κάποιο τρίμηνο, αλλά, λόγω μεγάλης συμμετοχής δεν περιλήφθηκαν στην αντίστοιχη ομάδα, είναι δυνατόν, εφόσον και οι ίδιοι το θέλουν, να εξεταστούν στο αντικείμενο που διάλεξαν αρχικά και όχι σε αυτό που αναγκαστικά παρακολούθησαν κατά τη διάρκεια του τριμήνου.

β) Στην εξέταση, βασικό κριτήριο αποτελεί η ευχέρεια και η επιδεξιότητα με την οποία εκτελείται η άσκηση και όχι το αποτέλεσμα, π.χ. το να μπει ή όχι το καλάθι.

γ) Στη διδασκαλία και εφαρμογή της διδακτέας ύλης πρέπει να προηγούνται τα εξεταστέα θέματα, στα οποία και θα δίνεται κάποια έμφαση. Ακόμα πρέ­πει να γίνονται αυτά γνωστά εκ των προτέρων, ώστε οι μαθητές να προε­τοιμάζονται ανάλογα, τόσο κατά τη διάρκεια του μαθήματος Φ.Α. όσο και τις ελεύθερες ώρες τους.

Β' ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Βόλεϊ, μπάσκετ, χάντμπολ, ποδόσφαιρο, στίβος, γυμναστική (ενόργανη, ρυθμική, αερόμπικ κ.ά.), χοροί κ.ά.

Είναι δυνατόν να περιληφθούν στον ετήσιο προγραμματισμό και άλλα αθλή­ματα και κινητικές δραστηριότητες π.χ.: άρση βαρών, πάλη, επιτραπέζια αντισφαίριση, κολύμβηση, σκι κ.ά., εφόσον υπάρχουν ενδιαφερόμενοι μαθητές και προϋποθέσεις για την οργάνωση του μαθήματος.

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

Οι μαθητές που θα επιλέξουν ένα άθλημα σε κάποιο τρίμηνο ή και σε ολό­κληρο το έτος θα εξετάζονται στα εξής θέματα κατά άθλημα:

Βόλεϊ

α) Πάσα με τα δάκτυλα και τους πήχεις,

β) "Καρφί".

γ) Πτώσεις με περιστροφή.

Μπάσκετ

α) Σταμάτημα μετά από ντρίμπλα και στη συνέχεια πίβοτ.

β) "Τζαμπ-σουτ".

γ) "Μπάσιμο" μετά από προσποίηση.

Χάντμπολ

α) Σουτ από "πέναλτι".

β) Βασικό σουτ μετά από ντρίμπλα και άλμα.

γ) Σουτ με πλάτες προς το τέρμα ή μετά από κάποια προσποίηση.

Ποδόσφαιρο

α) Σταμάτημα της μπάλας και προώθηση με το μέσα και έξω μέρος του ποδιού

(κοντρόλ),

β) Κεφαλιά από άλμα.

γ) Σουτ με τον ταρσό (κουντουπιέ) ή με το έσω μέρος του ποδιού.

Στίβος

α) Τεχνική συσπειρωτικής εκκίνησης.

β) Τεχνική άλματος εις ύψος (στραντλ ή φλοπ).

γ) Τεχνική ρίψης ακοντίου ή δίσκου ή σφαίρας.

Γυμναστική

α) Απλή κατακόρυφη με στήριξη.

β) Κυβίστηση σε χαμηλό πλινθίο ή κυβίστηση μετά από χαμηλοϋψές (άλμα τί

γρεως).

γ) Τροχός.

Χορός

α) Σαμαρίνας.

β) Τσάμικος.

γ) Ένας Κρητικός ή Ποντιακός.

Άλλα αθλήματα

Δύο τρία βασικά θέματα από τα αθλήματα τα οποία, παρόλο που δεν περι­λαμβάνονται στο αναλυτικό πρόγραμμα, είτε διδάχτηκαν στο σχολείο είτε επι­δίδονται σε αυτά (εξωσχολικά) οι μαθητές.

Διευκρινιστική σημείωση

α) Οι μαθητές που διάλεξαν ένα κινητικό αντικείμενο σε κάποιο τρίμηνο, αλλά λόγω μεγάλης συμμετοχής δεν περιλήφθηκαν στην αντίστοιχη ομάδα, είναι δυνατόν, εφόσον και οι ίδιοι το θέλουν, να εξεταστούν στο αντικείμενο που διάλεξαν αρχικά και όχι σε αυτό που αναγκαστικά παρακολούθησαν κατά τη διάρκεια του τριμήνου.

β) Κατά την εξέταση βασικό κριτήριο πρέπει να αποτελεί η ευχέρεια και η επι­δεξιότητα με την οποία εκτελείται η άσκηση και όχι το αποτέλεσμα (π.χ. το αν μπει ή όχι το καλάθι).

γ) Στη διδασκαλία και εφαρμογή της διδακτέας ύλης πρέπει να προηγούνται τα εξεταστέα θέματα, στα οποία και θα δίνεται κάποια έμφαση. Ακόμα πρέ­πει αυτά να γίνονται γνωστά εκ των προτέρων, ώστε οι μαθητές να προε­τοιμάζονται ανάλογα, τόσο κατά τη διάρκεια του μαθήματος Φ.Α. όσο και στις ελεύθερες ώρες τους.

Γ' ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Βόλεϊ, μπάσκετ, χάντμπολ, ποδόσφαιρο, στίβος, γυμναστική (ενόργανη, ρυθμική, αερόμπικ κ.ά.), χοροί κ.ά.

Είναι δυνατόν να περιληφθούν στον ετήσιο προγραμματισμό και άλλα αθλή­ματα και κινητικές δραστηριότητες π.χ.: άρση βαρών, πάλη, επιτραπέζια αντι­σφαίριση, κολύμβηση, σκι κ.ά. εφόσον υπάρχουν μαθητές που ενδιαφέρονται για την οργάνωση του μαθήματος.

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

Βόλεϊ

Τρία θέματα από την Α' και Β' τάξη, τα οποία επιλέγουν οι μαθητές.

Μπάσκετ

Τρία θέματα από την Α' και Β' τάξη, τα οποία επιλέγουν οι μαθητές.

Χάντμπολ

Τρία θέματα από την Α' και Β' τάξη, τα οποία επιλέγουν οι μαθητές.

Ποδόσφαιρο

Τρία θέματα από την Α' και Β' τάξη, τα οποία επιλέγουν οι μαθητές.

Στίβος

Τρία θέματα από την Α' και Β' τάξη, τα οποία επιλέγουν οι μαθητές.

Γυμναστική

Ένα μέχρι τρία θέματα από την Α' και Β' τάξη, τα οποία επιλέγουν οι μαθητές.

Χορός

α) Καλαματιανός,

β) Τσάμικος,

γ) Ένας τοπικός.

Άλλα αθλήματα

Δύο τρία βασικά θέματα από τα αθλήματα τα οποία, παρόλο που δεν περι­λαμβάνονται στο αναλυτικό πρόγραμμα, είτε διδάχτηκαν στο σχολείο είτε επι­δίδονται σε αυτά (εξωσχολικά) οι μαθητές.

Διευκρινιστική σημείωση

α) Οι μαθητές που διάλεξαν ένα κινητικό αντικείμενο σε κάποιο τρίμηνο, αλλά λόγω μεγάλης συμμετοχής δεν περιλήφθηκαν στην αντίστοιχη ομάδα, είναι δυνατόν, εφόσον και οι ίδιοι το θέλουν, να εξεταστούν στο αντικείμενο που διάλεξαν αρχικά και όχι σε αυτό που αναγκαστικά παρακολούθησαν κατά τη διάρκεια του τριμήνου.

β) Κατά την εξέταση βασικό κριτήριο πρέπει να αποτελεί η ευχέρεια και η επι­δεξιότητα με την οποία εκτελείται η άσκηση και όχι το αποτέλεσμα (π.χ. το αν μπει ή όχι καλάθι),

γ) Στη διδασκαλία και στην εφαρμογή της διδακτέας ύλης πρέπει να προη­γούνται τα εξεταστέα θέματα, στα οποία και θα δίνεται κάποια έμφαση. Ακόμα πρέπει αυτά να γίνονται γνωστά εκ των προτέρων, ώστε οι μαθητές να προετοιμάζονται ανάλογα, τόσο κατά τη διάρκεια του μαθήματος φ.Α. όσο και στις ελεύθερες ώρες τους.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΔΑΚΤΕΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ

Στο νέο αναλυτικό πρόγραμμα, ο χορός θεωρείται ως γνωστική-κινητική μορφή ισότιμη με τις άλλες, π.χ.: την ενόργανη γυμναστική, το μπάσκετ, το στίβο κ.τ.λ., και απόδειξη είναι ότι αποτέλεσε αυτοτελή ενότητα.

Έτσι, ο καθηγητής μπορεί τώρα -και πρέπει- να αφιερώσει ολόκληρη διδα­κτική ώρα για τη διδασκαλία του χορού, ενώ παλαιότερα το ίδιο αντικείμενο αποτελούσε δευτερεύον ή τριτεύον κινητικό μέρος της ημερήσιας γύμνασης, αφού ο χορός τοποθετούνταν στο τέλος της ωριαίας διδασκαλίας ως χαροποιό ή αποθεραπευτικό στοιχείο.

Η επιλογή των επτά χορών, ανάμεσα από το μεγάλο φάσμα των αξιόλογων ελληνικών χορών, έγινε όχι με κριτήρια γεωγραφικά, λαογραφικά ή χορογραφικά, όπως γινόταν ως τώρα, αλλά κυρίως κοινωνικά και προετοιμασίας για τη ζωή.

Συγκεκριμένα, οι χοροί που επιλέχθηκαν είναι κυρίως αυτοί που χορεύονται αυθόρμητα στις συνεστιάσεις, στις χοροεσπερίδες, στους γάμους, στα πανηγύ­ρια, στις εθνικές γιορτές και σε άλλες κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Κατά συνέπεια, τόσο η χρησιμότητα τους στη ζωή όσο και ο μικρός αριθμός τους - δύο μέχρι τρεις χοροί σε κάθε τάξη- θα αποτελέσουν για τους μαθητές κίνητρο εκμάθησης.

Σημειώνεται ότι οι προγραμματισμένοι χοροί είναι υποχρεωτικοί για το σύνολο των μαθητών και όχι για τη χορευτική επίλεκτη ομάδα του σχολείου, που αυτή θα μπορεί σε εθνικές, πολιτιστικές και σε άλλες εκδηλώσεις να μαθαί­νει και να παρουσιάζει περισσότερους χορούς και με άλλα κριτήρια -γεωγραφι­κά ή λαογραφικά- όπως είναι, π.χ.: οι χοροί Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, οι Θεσσαλικοί, Ηπειρώτικοι, Νησιώτικοι, αντιπροσωπευτικοί απ' όλη την Ελλάδα κ.ά.

Στο Λύκειο, η ωριαία διδασκαλία σύμφωνα με τους νέους στόχους κυρίως του βιωματικού (καλλιέργεια κινητικών χόμπι) και τη διαφοροποίηση του βιολο­γικού (αναπλήρωση της έλλειψης κινητικών ευκαιριών των μαθητών - (βλέπε οδηγίες φυσικής κατάστασης) - αποτελείται από:

Το εισαγωγικό μέρος, που περιλαμβάνει:

α) Την οργανωτική, γραφειοκρατική διαδικασία (π.χ.: συγκέντρωση μαθητών, λήψη απουσιών, δημιουργία ομάδων, παραλαβή και τοποθέτηση οργάνων κ.ά.)

β) Την προθέρμανση, δηλαδή την ψυχοσωματική προετοιμασία με παρατετα­μένο τρέξιμο, ελεύθερες, ρυθμικές, αλματικές, διατατικές, δυναμικές και άλλες ασκήσεις, που να έχουν όμως αργό ρυθμό, μικρή ένταση και απλή πλοκή.

(Συνολική διάρκεια του εισαγωγικού μέρους 8'-12').

Το κύριο μέρος, που περιλαμβάνει:

α) Την πρακτική εφαρμογή της τεχνικής κάποιου συγκεκριμένου κινητικού θέματος το οποίο θα διαφέρει από ομάδα σε ομάδα, ανάλογα με το άθλημα που επέλεξαν οι μαθητές.

β) Τον αγώνα με στόχο: την ψυχαγωγία, την εκτόνωση, τη συντήρηση της φυσικής κατάστασης και κυρίως την καλλιέργεια κινητικών χόμπι.

(Συνολική διάρκεια του κύριου μέρους 20'-35').

3. Το τελικό μέρος, που περιλαμβάνει:

α) Την αποθεραπεία, μόνο σε περίπτωση που οι κτύποι της καρδιάς έχουν αυξη­θεί υπερβολικά (π.χ. σε ανώμαλο δρόμο).

β) Τη διαδικασία της συγκέντρωσης των μαθητών για: συμβουλές, ηθικές αμοι­βές, ανακοινώσεις, τακτοποίηση των γυμναστικών οργάνων από τις ομάδες κ.ά.

(Συνολική διάρκεια του τελικού μέρους από 1'-5' λεπτά).

Αναλυτικότερα, η ωριαία διδασκαλία θα οργανώνεται ως εξής:

Προθέρμανση: Αυτή, κατά κανόνα, θα είναι κοινή για όλους τους μαθητές. Είναι όμως δυνατόν η κάθε ομάδα ή ο κάθε μαθητής να προθερμαίνεται μόνος του με διαφορετικό κινητικό πρόγραμμα, που θα συντάξει ο καθηγητής Φ.Α., ενδεχομένως, με τη συνεργασία των ίδιων των μαθητών.

Η διαφορετική προθέρμανση της κάθε ομάδας ή και του κάθε μαθητή χωρι­στά θα εξυπηρετήσει όχι τόσο την ιδιαιτερότητα του κάθε αθλήματος ή την ατο­μικότητα του κάθε μαθητή όσο, κυρίως, το να συνηθίσουν οι μαθητές να ασκού­νται μονοί τους, όταν πλέον αποφοιτήσουν από το σχολείο, οπότε δε θα υπάρ­χει η παρουσία του καθηγητή ή το υποχρεωτικό σχολικό πρόγραμμα.

Κύριο μέρος: Ο καθηγητής Φ.Α. δίνει ένα θέμα σε κάθε ομάδα, που, κατά κανόνα, είναι διαφορετικό σε κάθε νέα ωριαία διδασκαλία. Π.χ.: στους μαθητές που διάλεξαν το βόλεϊ αναθέτει να κάνουν βολές τύπου τένις, στους μαθητές που διάλεξαν μπάσκετ να κάνουν "μπασίματα", στους μαθητές που διάλεξαν την ενόργανη να ασκηθούν στην κυβίστηση, στους μαθητές που διάλεξαν το χορό να χορέψουν τις ποικιλίες του "Καλαματιανού" κ.ο.κ.

Ο καθηγητής Φ.Α., κατά την ώρα που ασκούνται οι μαθητές, εποπτεύει, διορ­θώνει, συμβουλεύει, αλλά και επεμβαίνει παιδαγωγικά κάθε φορά που δημιουρ­γείται κάποιο θέμα ανάρμοστης συμπεριφοράς ή ανακύπτει κάποιο άλλο ζήτη­μα.

Αν όμως διαπιστωθεί ότι μία ομάδα, π χ. του μπάσκετ, δεν κατέχει ικανοποι­ητικά το κινητικό θέμα που δόθηκε, είναι δυνατόν ο καθηγητής Φ.Α. να το διδά­ξει1 και αυτό μπορεί να συνεχιστεί και με άλλα θέματα στα επόμενα μαθήματα, με την προϋπόθεση, όμως, ότι θα το ζητήσουν οι μαθητές και δε θα καταστρα­τηγηθεί η φιλοσοφία του μαθήματος, που είναι, για τους μαθητές του Λυκείου, το ότι πρέπει να ασκούνται στις κινητικές δραστηριότητες που τους αρέσουν (δημιουργία κινητικών χόμπι κ.ά.).

Φυσικά, αυτό δεν αποκλείει τις περιπτώσεις κατά τις οποίες σε τακτά χρονι­κά διαστήματα -χωρίς να αποτελεί κανόνα- και για άλλους λόγους (κακές καιρι­κές συνθήκες, ανεπάρκεια εγκαταστάσεων, εθνικές γιορτές κ.ά.) μπορεί και πρέπει να γίνονται κοινές κινητικές δραστηριότητες απ' όλους τους μαθητές, όπως, π.χ.: ασκήσεις φυσικής κατάστασης, παιδαγωγικής γυμναστικής, ελληνι­κών χορών, αγωνισμάτων στίβου (που περιλαμβάνονται στο εξεταστικό πρό­γραμμα των Στρατ. Σχολών και Ι.Ε.Φ.Α.Α.), προετοιμασίας για παρελάσεις κ.ά.

Ακόμη, αν ορισμένοι μαθητές -για πολλούς και διάφορους λόγους- δε θέλουν να ενταχθούν σε ομάδες ή αποφεύγουν να ασκηθούν, τότε επιβάλλεται ο καθηγητής Φ.Α., αφού πρώτα προσπαθήσει με παιδαγωγικό τρόπο να τους πεί­σει για την αξία της άσκησης κ.ά., να τους εντάξει σε μια ειδική ομάδα, την οποία θα αναλάβει προσωπικά να την ασκεί σε διάφορες κινητικές δραστηριό­τητες που αυτός θα κρίνει ότι είναι οι καταλληλότερες για την περίπτωση.

Τελικό μέρος: Επειδή μέσα στο σχολικό πρόγραμμα δεν έχουμε μεγάλες εντάσεις, γι' αυτό από το τελικό μέρος θα εφαρμόζεται μόνο το β' μέρος, δηλα­δή: η διαδικασία της συγκέντρωσης των μαθητών για συμβουλές, ηθικές αμοι­βές, ανακοινώσεις, τακτοποίηση των γυμναστικών οργάνων από τις ομάδες κ.ά.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ - ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Με τον όρο αξιολόγηση εννοούμε, στη σχολική πράξη, τον προσδιορισμό και την εκτίμηση, με αριθμούς ή με άλλο τρόπο, της επίδοσης των μαθητών, με σκοπό είτε τη βαθμολογία (κατάθεση βαθμών τριμήνου κ.ά.) είτε τη διαπίστωση της προόδου τους (αξιολόγηση αποτελεσμάτων διδασκαλίας κ.ά.), με ειδικές εξετάσεις ή τεστ.

Επειδή, όμως, η αξιολόγηση μέσα στο σχολείο γινόταν, κατά κανόνα, για βαθμολόγηση των μαθητών, γι' αυτό και η έννοια της αξιολόγησης ταυτίστηκε με την έννοια της βαθμολογίας.

Στο μάθημα της Φ.Α., η αξιολόγηση-βαθμολόγηση των μαθητών παρουσίασε μεγάλες αποκλίσεις συγκριτικά με τα άλλα μαθήματα, όχι τόσο στις αριθμητικές τιμές (βαθμούς) όσο -και κυρίως- στα εξεταστέα αντικείμενα.

Ακριβώς, επειδή δεν υπήρχε συγκεκριμένη κατά τρίμηνο διδακτέα ύλη και ο κάθε καθηγητής έκανε δικό του πρόγραμμα ή αυτοσχεδίαζε, γι' αυτό και τα αντι­κείμενα εξέτασης ήταν διαφορετικά από καθηγητή σε καθηγητή, πολλές φορές και σε καθηγητές που δίδασκαν τις ίδιες τάξεις στο ίδιο σχολείο.

Στα νέα αναλυτικά προγράμματα, όχι μόνο υπάρχει συγκεκριμένη ύλη για κάθε τάξη και τρίμηνο χωριστά αλλά και συγκεκριμένα αντικείμενα εξέτασης για βαθμολογία.

Ακόμα, επειδή σε μια αξιολόγηση σημασία έχουν, εκτός από τα εξεταστέα αντικείμενα, και τα κριτήρια εξέτασης, δηλαδή το μέτρο και η βαρύτητα που θα δοθεί σε κάθε ένα από αυτά, γι' αυτό δίνεται επιπλέον και ειδική βαθμολογική κλίμακα και μέτρο κρίσης για κάθε εξεταστέα ομάδα χωριστά.

Μάλιστα, η Φ.Α. η ειδική αυτή βαθμολογική κλίμακα έχει μεγαλύτερη σημα­σία, γιατί τα αντικείμενα κρίσης είναι περισσότερα (φυσικές-σωματικές ικανό­τητες, κινητικές-αθλητικές γνώσεις, συμμετοχή, ενδιαφέρον, αθλητικό ήθος κ.ά.) από αυτά των άλλων μαθημάτων, που είναι μόνο γνώσεις ή και κρίσεις.

Στο Γυμνάσιο, συγκεκριμένα, τα εξεταστέα αντικείμενα της Φ.Α. εντάχθη­καν και ομαδοποιήθηκαν σε τρία στοιχεία, σε καθένα από τα οποία δόθηκε η ακόλουθη βαθμολογία:

1. Φυσική κατάσταση του μαθητή (κληρονομική ή επίκτητη) με κλίμακα: 0-4 βαθμούς. Η εξέταση αυτή θα γίνεται είτε κατ' εκτίμηση, αφού το άνοιγμα κατά κανό­να θα είναι μικρό, από 2-4 βαθμούς, είτε με σχετικά τεστ κάποιας φυσικής ικανότητας (ταχύτητας, αντοχής, δύναμης κ.ά.), που προβλέπεται για το τρίμηνο.
2. Η κινητική γνώση, σε θέματα τεχνικής που προβλέπεται για το τρίμηνο, με κλίμακα: 0-8 βαθμούς. Η εξέταση θα επικεντρώνεται στην ευχέρεια και την επιδεξιότητα με την οποία θα εκτελείται η άσκηση και όχι στο αποτέλεσμα (π.χ.: στο μπάσκετ θα υπολογίζεται η σωστή κίνηση του μπασίματος και όχι αν μπει το καλάθι).
3. Παρουσίες, προσπάθεια, ενδιαφέρον, αθλητικό ήθος κ.ά. με κλίμακα: 0-8 βαθμούς. Λόγω της ιδιαιτερότητας του μαθήματος της Φ.Α., που αποβλέπει και σε άλλους παράπλευρους στόχους (όπως ψυχοπαιδαγωγικούς, βιωματικούς, κοινωνικούς κ.ά.), τα παραπάνω εξωγυμναστικά στοιχεία πριμοδοτούνται αρκετά, τόσο για να βοηθήσουν τους μαθητές εκείνους που εξαιτίας κλη­ρονομικών ή άλλων λόγων (π.χ.: παχυσαρκία, έλλειψη σωματικών ικανοτή­των κ.ά.) δεν μπορούν να έχουν επιδόσεις όσο και για να δημιουργήσουν κίνητρα (περισσότερα για το Λύκειο) για συμμετοχή στο μάθημα, αφού μέσα απ' αυτό θα αποκτηθούν και οι κινητικές συνήθειες (τα αθλητικά χόμπι). Στο Λύκειο, η βαθμολογία θα διαμορφώνεται κατά 50% από τα εξεταστέα αντικείμενα της κινητικής δραστηριότητας που διάλεξαν οι μαθητές και κατά 50% από τα άλλα εξωγυμναστικά στοιχεία (παρουσίες, προσπάθεια, ενδιαφέρον κ.ά.).

Συμπερασματικά, τα κριτήρια που επηρεάζουν τη διαμόρφωση της τελικής βαθμολογίας του μαθήματος της Φ.Α. για το Γυμνάσιο και το Λύκειο είναι:

Γυμνάσιο :

Φυσικές ικανότητες :	20% με άριστα 4 βαθμοί
Αντικείμενα τριμήνου :	40% με άριστα 8 βαθμοί
Παρουσίες, προσπάθεια, ενδιαφέρον :	40% με άριστα 8 βαθμοί
Σύνολο :	100% με άριστα 20 βαθμοί

Λύκειο:

1. Αντικείμενα επιλογής :	50% με άριστα 10 βαθμοί
2. Παρουσίες, προσπάθεια, ενδιαφέρον :	50% με άριστα 10 βαθμοί
Σύνολο :	100% με άριστα 20 βαθμοί

Σημειώνεται ότι οι μαθητές (Γυμνασίου-Λυκείου) που έχουν επιδόσεις ή ανή­κουν σε ομάδες του σχολείου, των Μ.Ο.Α. των εξωσχολικών σωματείων κ.ά. θα πρέπει να τυχαίνουν ιδιαίτερης βαθμολογικής μεταχείρισης -έστω κι αν σ' ένα αντικείμενο ενός τριμήνου υστερούν κάπως ή εξαιτίας φόρτου υποχρεώσεων (προπονήσεων, αγώνων κ.ά.) έχουν μειωμένες παρουσίες- γιατί η συμμετοχή και η πολύωρη απασχόληση τους σε σχολικές και εξωσχολικές ομάδες δείχνει το ενδιαφέρον και την αγάπη που έχουν για την άσκηση-άθληση, γεγονός που αποτελεί και την τελική επιδίωξη του μαθήματος της Φ.Α.