Στείλτε μας τις ενημερώσεις σας για σεμινάρια παραδοσιακών χορών, εκδόσεις βιβλίων παραδοσιακών χορών. Η ανάρτηση του υλικού είναι δωρεάν

Τρίτη 3 Ιανουαρίου 2012

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ ΣΤΗΝ Α΄ ΚΑΙ Β΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ



ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Παγώνα Μπουρνέλλη   Δήμητρα Κουτσούκη   Μαγδαληνή Ζωγράφου Μαρία Μαριδάκη   Δημήτρης Χατζόπουλος   Ολυμπία Αγαλιανού

Φυσική Αγωγή Α& Β' Δημοτικού

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
ΑΘΗΝΑ


Παραδοσιακός χορός


«Γιαγιά που χορεύει με τα εγγόνια της». Έργο του Ν.Γύζη (1883)

Το άλμπουμ με τις φωτογραφίες της γιαγιάς

Η Δάφνη πήγε να μείνει λίγες μέρες στο σπίτι της γιαγιάς. Της αρέσει πολύ να είναι μαζί της, μα πιο πολύ της αρέσει να ακούει τις ιστορίες που της λέει.




Η γιαγιά έχει ένα άλμπουμ γεμάτο με φωτογραφίες. Η Δάφνη γυρίζει τις σελίδες και η γιαγιά θυμάται:
- Να Δάφνη, βλέπεις εδώ! Είσαι εσύ σε αυτή τη φωτογραφία όταν ήσουν μωρό. Σου άρεσε πολύ να σου λέω το «ταχτιρντί» και να χορεύεις.

«Μπάντα». Έργο του ζωγράφου Γεωργίου Ιακωβίδη

Τι είναι γιαγιά το ταχτιρντί.

Όλες οι μητέρες, Δαφνούλα μου, αλλά ειδικά οι γιαγιάδες όταν μας φέρνουν σπίτι το εγγονάκι, το χορεύουμε με ταχταρίσματα και του τραγουδάμε.
Να, άκου πως σου τραγουδούσα και συ λύγιζες και τέντωνες τα ποδαράκια σου, κούναγες τα χεράκια σου και ήσουν όλο χαρά.
Η γιαγιά τραγουδά το ταχτάρισμα και η Δάφνη θυμάται...


Ταχτιρντί και ταχτιρντό
το παιδί θέλει χορό
τα βιολιά δεν είν' εδώ.
Κι' όποιος πάει να τα φέρει
πέντε τάλιρα στο χέρι
κι' άλλα δέκα στο καρτέρι.
Στέλνω το' να στέλνω τ' άλλο
στέλνω το χελιδονάκι
που' ναι γρήγορο πουλάκι.
Ταχτιρντί και ταχτιρντό
μες τον κόρφο του θα μπω.

Αυτά τα παιχνιδοτράγουδα τα λέμε ταχταρίσματα και είναι, για όλους μας, ο πρώτος χορός που χορέψαμε.

Σαράντα δίπλες ο χορός

 Γιαγιά τι γίνεται σε αυτή τη φωτογραφία!

Στο χωριό, Δάφνη μου, στις γιορτές, στους γάμους, στα βαφτίσια γίνονταν πανηγύρια. Φορούσαμε τα καλά μας ρούχα και μαζευόμασταν συνήθως στην πλατεία του χωριού όπου ήταν στρωμένα τραπέζια για το φαγητό. Έρχονταν και οι μουσικοί και χορεύαμε μέχρι το πρωί.
Όταν όμως ο κόσμος ήταν πολύς γίνονταν πολλές δίπλες στο χορό, όπως λέει και το τραγούδι:  
Ποιο τραγούδι γιαγιά;

"Σαράντα δίπλες ο χορός εννιά χοροί χορεύουν
και μέσ' στη μέση του χορού χορεύει η Ζερβοπούλα"


 «Πασχαλόγιορτα», στην Καλαμπάκα

Να, κοίτα! Αυτή εδώ η φωτογραφία είναι από ένα πανηγύρι το Πάσχα.

Όπως βλέπεις, παλαιότερα, χόρευαν οι άντρες μπροστά και οι γυναίκες ακολουθούσαν. Έτσι ήταν το έθιμο.

Ο πίνακας του Θεόφιλου




Γιαγιά, στον πίνακα που έχεις στον τοίχο βλέπω ένα πανηγύρι όπως μου το λες. Να, το τραπέζι στρωμένο. Οι μουσικοί παίζουν και οι άνθρωποι φορούν τις καλές τους φορεσιές και χορεύουν. Και κάτι ακόμα γιαγιά! Τα χέρια τους δεν τα κρατούν όπως στις φωτογραφίες που είδαμε.

Ο πίνακας αυτός, Δάφνη, είναι ζωγραφισμένος από ένα μεγάλο λαϊκό ζωγράφο, το Θεόφιλο και δείχνει πόσο πολύ οι καλλιτέχνες εμπνέονται από τα ήθη, τα έθιμα και το χορό. Η παρατήρησή σου είναι πολύ σωστή. Τα έθιμα δεν είναι παντού τα ίδια και επίσης αλλάζουν καθώς περνούν τα χρόνια.

Ας μιλήσουμε τώρα για τον τρόπο που κρατιόμαστε. Να ξέρεις, Δάφνη, ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι για να πιαστούμε στο χορό. Στην πρώτη φωτογραφία κρατιόμαστε από τις παλάμες. Στον πίνακα κρατιούνται με τα χέρια σταυρωτά. Θα σου δείξω και άλλες φωτογραφίες.



Να, εδώ χορεύουμε με τα χέρια σταυρωτά



Εδώ κρατιόμαστε από τους ώμους



Σ' αυτή εδώ τη φωτογραφία κρατιόμαστε από τις παλάμες αλλά με λυγισμένα τα χέρια στους αγκώνες

Σήμερα...



Να και μια φωτογραφία που μου αρέσει πολύ. Σε κάποιο πανηγύρι χορεύουν μαζί σε κύκλο, άνδρες, γυναίκες και παιδιά τα οποία, όπως βλέπεις, έχουν πιαστεί στο τέλος του κύκλου. Έτσι, θυμάμαι, άρχισα κ' εγώ να μαθαίνω χορό.



Η Περπερούνα


Ξέρεις Δάφνη ποια είναι η Περπερούνα;
Όχι γιαγιά.

Λοιπόν, στα παλιά τα χρόνια, όταν είχε πολύ καιρό να βρέξει, έντυναν ένα κοριτσάκι "περπερούνα", δηλαδή το στόλιζαν με φύλλα και χλωρά κλαδιά. Το κοριτσάκι αυτό, μαζί με άλλα παιδιά, γύριζε από πόρτα σε πόρτα στα σπίτια του χωριού και όλοι μαζί τραγουδούσαν:

Περπερούνα περιπατεί
περιπατεί καμαρωτή
και το Θεό παρακαλεί
για να στείλει μια βροχή
μια βροχή καλή καλή
για ν' ανθίσουν τα λιβάδια
να φυτρώσουν τα σιτάρια
να μεθύσουν τ' αμπελάκια
να καρπίσουν σταφυλάκια.
Μπάρες μπάρες τα νερά
στα χωράφια τα ξερά.
Καθ' αστάχυ ένα ταγάρι
κάθε κλίμα ένα πιθάρι.


Όταν τέλειωνε το τραγούδι, έριχναν λίγο νερό πάνω στην περπερούνα, έτσι για το γούρι και περίμεναν να έρθει επιτέλους μια καλή βροχή.

Όταν ήμουν μικρή θυμάμαι με είχαν ντύσει Περπερούνα. Να, κοίτα τη φωτογραφία.
Ω γιαγιά ήσουν πολύ όμορφη! Και τι έγινε μετά, άρχισε να βρέχει;

Πού να θυμάμαι μετά από τόσα χρόνια! Αυτό που δεν έχω ξεχάσει είναι ότι με είχαν κάνει μούσκεμα από το νερό που μου πέταγαν σε κάθε σπίτι.





Ο χορός του έσωσε τη ζωή

Λαϊκό παραμύθι.


Κάθισε τώρα εδώ κοντά μου και γω θα σου πω ένα παραμύθι που έχει και αυτό σχέση με το χορό.
Λένε, λοιπόν, ότι ήταν κάποτε ένας βοσκός που έχασε τα πρόβατα του. Εκεί που έψαχνε να τα βρει, να σου μπροστά του καλικαντζαράκια! Τρέμοντας από το φόβο του άρχισε να τρέχει, αλλά τα καλικαντζα­ράκια τον έπιασαν και τον πήγαν στη σπηλιά τους. Αφού λοιπόν έφαγαν και ήπιαν ήρθε η ώρα να διασκεδάσουν. Είπαν τότε στο βοσκό.
«Θα σου χαρίσουμε τη ζωή αν μας χορέψεις ένα χορό». Ο βοσκός έτυχε να είναι ο καλύτερος χορευτής του χωριού και χόρεψε τόσο καλά, που τα καλικαντζαράκια ενθου­σιάστηκαν, τον γέμισαν δώρα και τον άφησαν να φύγει.

Και ζήσαν αυτοί καλά και μεις καλύτερα!